Араганың кижиге хоразы

Арага кижилерге дыка улуг хораны чедирип турарын боттарывыс билир бис. Ооң салдарындан та чеже кижи өлүп, амыдыралын баксырадып, будалып, чаш ажы-төлүн хилинчектеп, херек үүлгедип, кара-бажыңче кирип, машина озал-ондаа кылып, кады чораан улустары, боттары-даа чок болуп турар чүве. Арага дээрге кижилерниң коргунчуг дайзыны, тайбың чурттап олургаш-ла, ол дээш кырлып турар-дыр бис.

Арага деп чүл?

Арага дээрге хоран, наркотик-тир. Кижи аңаа чаңчыга бергеш, ижиксээр, оон адырлып шыдавастай бээр, оон-на амыдыралы будалганы ол. Наркотиктерни хоруп каан, ону кылып, садып-саарар болза, дораан хоойлу езугаар шиидип каар. А арага база наркотик-даа болза, ону хостуг садып турар. Мону черле эде көөр үе келбээн бе? Мен бодаарымга, спирт, водка дээн ышкаш, улуг градустуг арагаларны үндүрерин, садып саарарын хоруур болза эки.

Арага ижери чурумнуг, хемчээлдиг. Ону билбес болзуңза, аңаа алзып алыр сен. Ол сеңээ хоран бооп, дайзының аппарып, сени бодунче чоорту чыыра тыртып, эжелеп, угаан-медерелиң албаарадып, сени дириг амытан чадазынче шилчидип эгелээр. Аңаа алыспас дээш, араганы чүгле херек таварылгаларда, ёзулалдар, куда-дой болган черлерге хөй эвести ижип, ийи-үш дугураан-биле кызыгаарлаттынып, харын-даа шуут ишпес болза эки.

Араганың биске чедирип турар багай салдары ону ижип билбезивистен болуп турар. Ынчангаш кижи бүрүзү ону медерелинге сиңирип, бодап чоруур болза эки.

Айдыс Монгуш, врач фтизиатр.

#ПротивотуберкулезныйДиспансерТыва
#зож
#профилактика
#отказ_от_алкоголя